„Usprawiedliwianie” czy „uświęcanie” imienia Jehowy?

„Usprawiedliwianie” czy „uświęcanie” imienia Jehowy?

         Świadkowie Jehowy znani są z obnoszenia się ze swoją nauką o imieniu Jehowy. Jednak na przykład w Polsce nie wnieśli oni w kwestii imienia Boga nic nowego.

Przed II wojną światową jednym z katolickich przekładów, w którym używano imienia Jahwe, było kilkutomowe wydanie Biblii (nieukończone z powodu wybuchu wojny) w przekładzie ks. Józefa Kruszyńskiego pt. Pismo Święte Starego Testamentu. Przekład z oryginału hebrajskiego (t. 1, 1937; t. 2 1938; t. 3, 1939). Na przykład Pięcioksiąg Mojżeszowy (wyd. 1937) zawiera w wielu miejscach imię Boże Jahwe zarówno w treści przekładu, jak i komentarzach. Wcześniej w latach 1926-1936 ks. J. Kruszyński wydał kilka ksiąg biblijnych pojedynczo, również w tłumaczeniu z oryginału hebrajskiego (Na, Jr, Lm, Ba, Ps).

Natomiast cały Przekład Nowego Świata Towarzystwa Strażnica z imieniem Jehowa ukazał się po polsku dopiero w roku 1997!

         Zanim Świadkowie Jehowy wydali swoją Biblię ukazały się w Polsce też inne biblijne przekłady katolickie z imieniem Jahwe.

         Katolicka, ogólnie znana, Biblia Tysiąclecia z imieniem Jahwe ukazała się w roku 1965 (wyd. I).

Od roku 1961 zaczęły ukazywać się komentarze do Starego Testamentu, wydawane przez KUL, które zawierają tekst biblijny, a w nim imię Jahwe (patrz też komentarz KUL do Księgi Wyjścia, rozdz. Imię Boże Jahwe).

         W roku 1971 ukazało się drugie wydanie Biblii Tysiąclecia z imieniem Jahwe.

W roku 1974 zaczęto wydawać kilkutomową Biblię Poznańska (wyd. I, 1974-1975; wyd. II, 1982-1987). W latach 1991-1994 ukazało się III wydanie, a później kolejne. Wszystkie z imieniem Jahwe.

Od roku 1992 roku rozpoczęto wydawanie wielotomowej Biblii Lubelskiej, która również zawiera imię Jahwe.

         Wreszcie w tym samym czasie, co Świadkowie Jehowy, w roku 1997, ukazała się Biblia Warszawsko-Praska bp. K. Romaniuka. Ta również zawiera imię Jahwe, choć nie we wszystkich miejscach występowania hebrajskiego tetragramu JHWH.

         Później ukazywały się i nadal są wydawane kolejne wydania powyższych Biblii oraz nowe przekłady i serie komentarzy biblijnych, które zawierają albo imię Jahwe, albo tetragram JHWH. Kwestia ta nie jest już dla nas tak istotna, bo to edycje powstałe po wydaniu Biblii Świadków Jehowy.

         Wcześniej zaś ukazywały się liczne słowniki biblijne, teologiczne i teologii biblijnej, które zawierają hasło Jahwe i omówienie tego hebrajskiego imienia.

         Natomiast do wspomnianego roku 1997 Towarzystwo Strażnica wydało po polsku zaledwie jedną broszurę o imieniu Bożym pt. Imię Boże, które pozostanie na zawsze (1987).

         Widzimy zatem, że Świadkowie Jehowy nie mają się czym chwalić w kwestii propagowania imienia Boga, gdyż przed nimi robił to i nadal uskutecznia Kościół Katolicki, który oskarżany jest przez nich o zatajanie imienia Jahwe!

         Szerzej kwestię imienia Jahwe w polskich przekładach katolickich opisaliśmy w książce pt. W obronie wiary (ed. papierowa 2015; ed. elektroniczna 2016) w rozdziale 12 zatytułowanym Imię Boże w Biblii 1000-lecia.

         W artykule naszym interesuje nas jednak inny temat, a mianowicie wykładnia Świadków Jehowy, która była przez nich samych zmieniana.

Zamiana „usprawiedliwiania” imienia Boga na „uświęcanie”

         Obecnie skorowidz Świadków Jehowy podaje następująco w haśle Jehowa:

„Imię (...) uświęcenie: (...)

nie chodzi o usprawiedliwienie” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 184).

         Jednak przez całe lata organizacja ta nauczała o „usprawiedliwianiu” imienia Jehowy. Zarzucała nawet innym, że nie trudnią się, jak Świadkowie Jehowy, tym ‘usprawiedliwianiem”.

         Oto jak Towarzystwo Strażnica tłumaczy swoją zmianę nauki:

„Przez długi czas Świadkowie mówili także o usprawiedliwieniu imienia Jehowy. Ale czy Szatan zakwestionował imię Jehowy? Albo czy uczynił to ktokolwiek z popleczników Szatana, zarzucając Jehowie, iż bezprawnie nosi owo imię? Skądże. Zarzuty nie dotyczyły samego imienia, toteż nie potrzeba go usprawiedliwiać. Z tego względu obecnie w publikacjach Towarzystwa Strażnica nie pojawia się zwrot usprawiedliwić imię Jehowy. Wyrazu usprawiedliwienie używa się w odniesieniu do Jego zwierzchnictwa, natomiast o imieniu mówi się, że zostanie uświęcone. Jest to zgodne ze słowami modlitwy, której nauczył nas Jezus: »Niech będzie uświęcone twoje imię« (Mateusza 6:9). Jehowa wielokrotnie oświadczał, iż zamierza uświęcić swe imię, które Izraelici bezcześcili, lecz którego bynajmniej nie podawali w wątpliwość (Ezechiela 20:9, 14, 22; 36:23). Co ciekawe, rozróżnienie takie uczyniono w roku 1971 w książce »Narody mają poznać, że Ja jestem Jehowa« — jak?, gdzie czytamy: »Jezus Chrystus (...) walczy (...) o usprawiedliwienie zwierzchnictwa Jehowy nad całym wszechświatem, jak również o uświetnienie imienia Jehowy« (strona 238). Podobnie książka Przybliżyło się tysiącletnie Królestwo Boże, wydana po angielsku w roku 1973, oznajmiała: »Nadchodzący ‚wielki ucisk’ będzie okresem, w którym Wszechmocny Bóg Jehowa usprawiedliwi swe zwierzchnictwo nad wszechświatem oraz uświęci swoje drogocenne imię« (strona 409). Z kolei w roku 1975 w publikacji Wybawienie ludzkości z ogólnoświatowej udręki jest bliskie! podano: »W owym czasie dopełni się największe wydarzenie w dziejach wszechświata, jakim będzie usprawiedliwienie powszechnego zwierzchnictwa Jehowy i uświęcenie Jego świętego imienia« (wydanie angielskie, strona 281)” (Strażnica Nr 10, 1995 s. 25-26).

         Ten proces zamiany i odrzucania „usprawiedliwiania” imienia Boga nie przebiegał tak szybko, jak zdaje się sugerować organizacja Świadków Jehowy w cytowanym fragmencie. Poniżej zobaczymy, że odrzucenie tej nauki nastąpiło nie w latach 70. XX wieku, ale około roku 1990, a może nawet dopiero w roku 1995.

         Naukę o „usprawiedliwianiu” imienia Jehowa Towarzystwo Strażnica wprowadziło w roku 1929, jak samo podało w swoim skorowidzu, odsyłając nas w tej sprawie do trzech publikacji z lat 1934-1944:

1929, (...) Jehovah’s vindication: w44 10; w36 375; w34 308-309 (Watch Tower Publications Index 1930-1985 1986 s. 228).

         Wykładnia o „usprawiedliwianiu” imienia Jehowa pojawiła się między innymi w znanym podręczniku tej organizacji, właśnie w roku 1929:

         „Słowo i imię Boże oraz jego usprawiedliwienie są ważniejsze od wszystkich pouczeń, jakieby stworzenia Boskie mogły zdobyć przez doświadczenia” (Proroctwo 1929 s. 335).

         Była więc to, jak widać, nauka „ważniejsza od wszystkich pouczeń”!

         A jednak, jak zauważymy, została ona z czasem odrzucona i zmieniona.

         Wskazane przez skorowidz publikacje z lat 1934-1944 uczyły następująco:

         „Cel takiego wyzwolenia jest częścią usprawiedliwienia imienia Jehowy. Z czasem wydrukowania z woli Jehowy książki Życie w roku 1929, wierni ostatka zaczęli zrozumiewać, że usprawiedliwienie imienia Jehowy jest ważną kwestją. Jehowa wtedy objawił dana prawdę dla pociechy swego ludu, a która to prawda, razem z innemi objawionymi prawdami, dodała siły i nadziei tym z ostatka” (Strażnica 15.12 1934 s. 373 [ang. 15.10 1934 s. 308-309]).

         „Było to aż z czasem wydrukowania książki Proroctwo w roku 1929, że Bóg jasno przedstawił przed swoim ludem, że czczenie i usprawiedliwianie jego imienia są najważniejsze. Kiedy Jehowa rozjaśnił tę wielką prawdę, uczciwi z radością przystali do niej i słuchali woli Jehowy” (Strażnica 15.02 1937 s. 55 [ang. 15.12 1936 s. 375]).

         „W roku 1929 zostało objawione, że rozrządzenie Jehowy polega w pierwszym rzędzie na usprawiedliwieniu imienia Bożego, i że dlatego najgłówniejszą nauką Biblii jest nauka o Królestwie Bożym, ponieważ przez Królestwo dokona Bóg usprawiedliwienia swego imienia. Członkowie Ostatka pomazanych (...) posiadają przywilej brania udziału w tym usprawiedliwieniu imienia Bożego; i jest teraz ich obowiązkiem czcić i ogłaszać Jego imię” (Strażnica grudzień 1944 s. 12, art. Bóg wychowuje swego sługę [ang. 01.01 1944 s. 10]).

         Od roku 1929 Towarzystwo Strażnica zaczęło więc w cień odsyłać inne swoje nauki na rzecz wykładni o „usprawiedliwianiu imienia Jehowy”, co samo opisało wiele razy:

         „Naśladowcy Chrystusa zwracali szczególną uwagę i rozumieli, że krzyż jest najgłówniejszą podstawą zamiarów Bożych. Lecz obecnie jest gruntownie zauważone, że Królestwo jest o wiele ważniejszem, ponieważ przez przyczynę Królestwa imię Jehowy będzie usprawiedliwione i oznajmione wszelkiemu stworzeniu” (Strażnica 15.06 1930 s. 179 [ang. 15.04 1930 s. 115]).

„Przez wiele lat rozumieliśmy, że najważniejszą doktryną z Biblji jest wielka ofiara okupu, lecz obecnie dowiadujemy się o Jehowie, przeto rozumiemy inaczej. (...) Jednakże ta, która się tyczy Królestwa Bożego, jest większa od ofiary okupu. Ona jest największą, dlatego, ponieważ Bóg przez Swoje Królestwo w zupełności usprawiedliwi Swoje Słowo i imię...” (Strażnica 01.09 1930 s. 260 [ang. 01.07 1930 s. 196]).

         „Restytucja musiała się zapocząć z przywróceniem prawdy dla sprzymierzonego ludu Bożego. Jedna wielka prawda, jakiej wierni muszą się nauczyć po przyjściu Jezusa Chrystusa do świątyni, jest znaczenie imienia Jehowy i że zwierzchni cel jest usprawiedliwić imię jego. (...) Zastosowanie tegoż proroctwa zapoczyna się szczególnie od roku 1918, a weźmie koniec aż wszyscy z klasy królestwa zostaną na zawsze połączeni z Panem Jezusem Chrystusem” (Strażnica 15.07 1933 s. 214 [ang. 15.05 1933 s. 149-150]).

„Treść tego przemówienia opublikowano wkrótce po zgromadzeniu w Strażnicach z 1 i z 15 sierpnia 1935 roku. Wskazano, że we właściwym zrozumieniu tej sprawy pomaga uzmysłowienie sobie, iż głównym zamierzeniem Jehowy nie jest wybawienie ludzi, lecz usprawiedliwienie Jego imienia (czyli jak byśmy teraz powiedzieli: usprawiedliwienie Jego zwierzchnictwa)” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 167).

         Można więc zauważyć w omawianej nauce Świadków Jehowy trzy elementy „usprawiedliwiania”:

         Jehowa sam usprawiedliwia swoje imię.

Jezus jest „usprawiedliwiaczem” imienia Jehowy.

         Świadkowie Jehowy są tymi, którzy „usprawiedliwiają imię Jehowy”.

         Oto fragmenty, które mówią o Jehowie i Jezusie:

„Za pośrednictwem prawdziwego zboru Bóg Wszechmocny zamierza usprawiedliwić swą suwerenność i swoje imię oraz wylać błogosławieństwa na ludzi posłusznych” („Niech Bóg będzie prawdziwy” 1954 [ang. 1952] rozdz. XI, par. 5).

         „Jehowa, uczynił Chrystusa Jezusa swym Głównym Urzędnikiem i Usprawiedliwiaczem czyli Egzekwentem sądu...” (Strażnica 01.03 1935 s. 67).

„To, co Mojżesz czynił na stosunkowo małą skalę, Jezus uczyni na skalę ogólnoziemską, a nawet wszechświatową jako, usprawiedliwiciel imienia Jehowy” (Strażnica Nr 14, 1965 s. 12).

         Do kiedy nauczano o „usprawiedliwianiu” imienia Jehowa?

         Jak długo funkcjonowała w Towarzystwie Strażnica wspomniana nauka?

         Powyżej zacytowaliśmy następujące słowa:

„Przez długi czas Świadkowie mówili także o usprawiedliwieniu imienia Jehowy” (Strażnica Nr 10, 1995 s. 25).

         Ten „długi czas” ciągnął się co najmniej do roku 1989, a nawet dłużej, bo cytowana poniżej książka była studiowana jeszcze w kolejnych latach. Dopiero cytowana Strażnica z roku 1995 mówi już o ‘byłej nauce’ Świadków Jehowy.

Popatrzmy w tabeli jak zmieniono z czasem omawianą naukę.

         Jak widzimy, te same słowa w nowszej książce z roku 2002 zostały zmienione!

         Wcześniej jednak uczono następująco:

„W rok później przeczytał następną książkę, zatytułowaną Usprawiedliwienie (t. I), i zrozumiał, że może mieć udział w usprawiedliwieniu imienia i zwierzchnictwa Bożego” (Strażnica Nr 13, 1990 s. 29 [ta publikacja wspomina lata 30. XX w., ale używa jeszcze dawnego określenia]).

„Krzepiła go nadzieja, że zachowaniem prawości przyczyni się do usprawiedliwienia imienia swego Ojca, a prócz tego może się okazać godnym królowania w Królestwie Bożym” (Strażnica Nr 14, 1989 s. 19).

„Rozmyślał przede wszystkim o »radości, która była wystawiona przed nim«, a więc o przywileju usprawiedliwienia imienia Jehowy” (Strażnica Rok CVII [1986] Nr 3 s. 20).

„Dzisiaj wiele rodziców mających teokratyczne nastawienie cieszy się z tego, że jedno lub więcej ich dzieci wiernie usługuje w jakiejś gałęzi służby pełnoczasowej. Ci rodzice doskonale wiedzą, że stanowi to ochronę dla dzieci oraz służy usprawiedliwianiu imienia Jehowy” (Nasza Służba Królestwa Nr 1, 1984 s. 4).

„Chociaż wiele innych ludzi nie dopisało, to jednak w ciągu minionych wieków niektórzy zachowali prawość wobec Boga i dowiedli, że wyzwanie rzucone przez Szatana jest kłamliwe, a tym samym przyczynili się do usprawiedliwienia imienia Jehowy” (Przebudźcie się! Rok LXIV [1983] Nr 1 s. 9). Por. ang. Strażnica 01.05 1985 s. 18.

         Od kiedy naprawdę nauczano o „usprawiedliwianiu” imienia Jehowa?

         Wydaje się, że Towarzystwo Strażnica nie podało właściwej daty wprowadzenia swej nauki, to znaczy pisząc o roku 1929.

Dlaczego? Gdyż już wcześniejsze publikacje z lat 1927-1928 mówiły o „usprawiedliwianiu” imienia Boga (uczyła też o tym ang. Strażnica 01.03 1926 s. 71 – and to vindicate his name):

         „Bóg usprawiedliwia Swe imię. On to uczyni przez okazanie takiej demonstracji Swej władzy, aby wszyscy mogli wiedzieć, że On jest Wszechmogący” (Strażnica 01.10 1927 s. 291 [ang. 01.09 1927 s. 259]).

         „Potop był w celu usprawiedliwienia świętego imienia Jehowy Boga, a zarazem na ostateczne dobro Jego inteligentnych stworzeń, szczególnie człowieka” (Stworzenie 1928 [ang. 1927] s. 147).

         „Obecnie Bóg czyni tę sprawę jasną dla swych pomazańców, że On zamierza usprawiedliwić swoje imię w umysłach ludzkich i przed wszystkiem stworzeniem i że On w ten sposób zamierza usprawiedliwić swoje imię przed ostatecznym końcem egzystencji organizacji szatańskiej” (Strażnica 01.03 1928 s. 70 [ang. 15.01 1928 s. 22]).

         „Aby uczynić coś w usprawiedliwieniu swego imienia i autorytetu, Jehowa Bóg musiał coś dokonać. (...) To co Bóg uczynił w Egipcie w owym czasie, w celu usprawiedliwienia swojego imienia, obrazowało sposób, w jaki On obroni swoje imię przed wszystkiem stworzeniem przy końcu tego świata. (...) Pan oznajmia swe cele obecnie i chce, by Jego »mądra i wierna« klasa sługi. Ci których On wybrał, jako lud dla imienia swego, wydała świadectwo o Jego celu ku usprawiedliwieniu imienia Jego” (jw. s. 71-72 [ang. 15.01 1928 s. 22-23]).

         „Taką jest dobra nowina dla ludzi, co chcą ją słyszeć, gdyż ona ogłasza im, że władza Boga zdejmie z ich ramion ciężki ucisk (...) To oznacza usprawiedliwienie wielkiego Boskiego imienia” (Rząd 1928 s. 227).

Jak dziś przedstawia się dawną naukę o „usprawiedliwianiu” imienia Jehowa?

         Interesujące jest to, że nowej historii Świadków Jehowy z roku 2014 wcale nie wspomniano już o dawnej nauce o „usprawiedliwianiu imienia Jehowy”, ale ukazano ją już w nowym i obecnym ujęciu, jako „uświęcanie” imienia Boga:

„Pod koniec lat dwudziestych słudzy Boży pojęli znaczenie słów zapisanych przez Izajasza jakieś 2700 lat wcześniej. Zwracając się do Jehowy, prorok zauważył: »W ten sposób prowadziłeś swój lud, by sobie uczynić piękne imię« (Izaj. 63:14). Badacze Pisma Świętego zrozumieli, że najważniejszą sprawą nie jest osobiste wybawienie, ale uświęcenie imienia Bożego (Izaj. 37:20; Ezech. 38:23). W roku 1929 w książce Proroctwo podsumowano to następująco: »[Uświęcenie] imienia Jehowy jest najważniejszą kwestią, która ma być rozstrzygnięta na oczach wszystkich stworzeń«. Lepsze zrozumienie tej prawdy jeszcze bardziej pobudziło sług Jehowy do występowania w charakterze Jego świadków i do oczyszczania Jego imienia z oszczerczych zarzutów” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 45).

         Tu jeszcze trzeba dodać, że w cytowanej książce pt. Proroctwo, nie pada w tym fragmencie termin „uświęcenie”, a w innym miejscu mowa jest o „usprawiedliwieniu”:

         „Imię Jehowy jest najważniejszą kwestją, mającą być rozstrzygniętą przez wszystkie stworzenia” (Proroctwo 1929 s. 322).

         „Słowo i imię Boże oraz jego usprawiedliwienie są ważniejsze od wszystkich pouczeń, jakieby stworzenia Boskie mogły zdobyć przez doświadczenia” (Proroctwo 1929 s. 335).

         Na zakończenie warto wspomnieć, że niewielu Świadków Jehowy potrafi powiedzieć, na czym owo „usprawiedliwianie” imienia Jehowy polegało. Co oni mieli niby „usprawiedliwiać”? To usprawiedliwianie imienia było dla nich tak enigmatyczne, jak dla nas.

         Naukę tę wprowadzono w końcowych latach 20. XX wieku, by się zapewne odróżnić od całego chrześcijaństwa, a później, w latach 90. XX wieku, wycofano, gdyż nie była ona ani zgodna z Biblią, ani zrozumiała dla tych, którzy mieli o niej głosić!

Na zakończenie składam szczególne podziękowanie za pomoc w tworzeniu tego tekstu J. Romanowskiemu z Warszawy.