11. IMIĘ BOŻE
11. IMIĘ BOŻE
11.1. Uczą, że wszyscy chrześcijanie, są odstępcami religijnymi, bo nie używają imienia Jehowa („Imię Boże...” s. 25, 27).
Odpowiedź.1) Niesłuszny jest zarzut ŚJ, że Kościół nasz usunął z braku szacunku z Biblii imię Jahwe (dotyczy wyd. III BT z 1980 r.). Patrz rozdz. Imię Boże w Biblii 1000-lecia.
2) Nieprawdą jest, że tylko oni stosują określenie „Jehowa”, co często chcą nam wmawiać. Tej błędnej formy imienia używa wiele wyznań i sekt na całym świecie. Przykładem rodzimym są wszystkie odłamy Badaczy Pisma Świętego, Epifaniści i inni, a dawniej Bracia Polscy. ŚJ nacisk na posługiwanie się imieniem Jehowa wprowadzili dopiero w 1922 r. („Od raju utraconego...” s. 192). Wcześniej, przez ponad 40 lat, stosowali wymiennie imiona Pan, Jehowa, Bóg itd. Mało tego, ŚJ przynajmniej dwa razy przynieśli wstyd na cały świat imieniu Jehowa. Na przykład do 1928 r. uczyli, że „Wielka Piramida [Cheopsa] jest ‘Świadkiem’ Wielkiego Jehowy” („Przyjdź Królestwo Twoje” s. 363; por. „świadek Boży” w „Świadkowie Jehowy - głosiciele...” s. 201), a o zbudowanym w 1929 r. dla zmartwychwstałych proroków „Domu Książąt” nauczali, że „wspomniany dom zbudowany został na świadectwo dla imienia Jehowy (...) on ciągle stoi jako świadectwo dla imienia Jehowy” (Salvation s. 311).
3) Określenie „Jehowa” jest błędną wersją imienia Jahwe. Ten błąd wykazują filologowie. Mówią oni, że pod tetragram hebrajski JHWH żydowscy masoreci dopisali znaki samogłoskowe wzięte z imienia Bożego Adonaj tzn. Pan lub Elohim tzn. Bóg. Przez szacunek (ze strachu przed niegodnym wymawianiem) dla imienia Bożego Żydzi zastępczo stosowali w miejscach występowania w Biblii JHWH imiona Adonaj i Elohim. Inni nie zrozumieli intencji masoretów i zaczęli nieprawidłowo odczytywać tetragram (patrz broszura ŚJ „Imię Boże...” s. 8). Strażnica Rok CI [1980] Nr 21 s. 5 to przyznaje: „Imię Boże w postaci ‘Jahwe’ (czasami ‘Jahue’) stanowi po prostu próbę wyrażenia go w sposób bliższy pierwotnej hebrajszczyźnie. (...) W ciągu wieków zatraciła się prawidłowa hebrajska wymowa imienia Bożego. Toteż nie ma pewności, jakich samogłosek należałoby użyć dla jego [JHWH] dopełnienia. Przez połączenie tetragramu ze znakami samogłoskowymi dwóch słów hebrajskich: Adonaj (Pan) oraz Elohim (Bóg), powstała wymowa Jehowah. (...) Niemniej wielu znawców języka hebrajskiego twierdzi, że bardziej poprawna jest forma ‘Jahwe’.”.
ŚJ zdają się przyznawać rację tym uczonym, którzy twierdzą, iż Jahwe (a nieJehowa) to właściwe hebrajskie imię Boga w Starym Testamencie. Sami jednak pozostali, aż do dziś, przy terminie Jehowa w swojej nazwie, w swej Biblii i publikacjach:
„Niemniej jednak jest rzeczą niemal pewną, że imię Boże wymawiano pierwotnie »Jah·weh′«. The Encyclopaedia Britannica podaje: »Obecnie powszechnie panuje pogląd, że Jahwe (Yahwe) jest poprawną wymową.« The Universal Jewish Encyclopedia podaje: »Jahweh jest najbardziej prawdopodobną transliteracją dawnego hebrajskiego imienia Boga.« Tłumacz Biblii J. B. Rotherham twierdzi; »Zdaje się, że poprawną wymową jest Jahwe.« W The Catholic Encyclopedia czytamy: »Jehowa, własne imię Boże w Starym Testamencie. (...) Wstawiając do oryginalnego hebrajskiego tekstu spółgłoskowego samogłoski od Jabe [wymowa samarytańska], otrzymamy formę Jahweh (Yahweh), którą nowożytni uczeni uznają na ogół za poprawną wymowę imienia Bożego.« Komitet do Tłumaczenia Biblii Nowego Świata oświadcza: »Chociaż jesteśmy skłonni uważać wymowę ‘Jahweh’ za bardziej poprawną, to jednak zachowaliśmy formę ‘Jehowah’, ponieważ jest ona dobrze znana już od XIV w. Nadto – podobnie jak w innych formach – zostały w niej zachowane cztery spółgłoski tetragrammatonu JHWH«” (Strażnica Nr 15, 1961 s. 12 [ang. 01.08 1960 s. 455]).
4) Nieprawdą jest, że katolicy posługiwali się formą Jehowa zamieszczoną w Kościele Mariackim w Gdańsku („Imię Boże...” s. 10). Słowo to umieszczone jednym z epitafium, pochodzi z 1591 r. (rok podany nad zdaniem zawierającym słowo Jehowa, którego broszura ŚJ nie ukazała). W kościele tym, w latach 1529-1939, odbywały się nabożeństwa luterańskie (kościół odebrano katolikom). Protestanci używali określenia „Jehowa”, co widoczne jest w ich Biblii Gdańskiej z 1632 r. - Wj 6:3. To, że w wielu naszych kościołach widnieje tetragram JHWH, źle świadczy o ŚJ. Bywa, że są to w Polsce świątynie z XIII w. i widać, że imię Jahwe nie było nigdy u nas tajone. Wręcz przeciwnie, było ono znane i szanowane w czasach, gdy nikt nie wiedział, że powstaną ŚJ. Towarzystwo Strażnica więc nic nowego nie wnosi do kultu Bożego. Ciekawe, że ŚJ w swych publikacjach (np. „Imię Boże...”) nie ukazują imienia Jehowa we własnych Salach Królestwa. Pewnie go tam brak.
Jezuita ks. J.Wujek już w 1599 r. skrytykował formę Jehowa:
„Wykład X. J. Wujka – Roz. 6. w.
5) Hebrajskie imię Jahwe nie jest jedynym imieniem czy tytułem Boga. ŚJ przez częstotliwość jego używania sugerują to. Oto niektóre biblijne określenia Boże:
El, Eloah, Elohim - Bóg (ok. 2750 razy), gr. Theos;
El Szaddaj - Bóg Wszechmogący (Rdz 17:1), gr. Pantokrator;
El Elion - Bóg Najwyższy (Rdz 14:19);
El Roj - Bóg Widzący (Rdz 16:13);
El Hajjim - Bóg Żywy (Pwt 5:26);
Adon, Adoni, Adonaj - Pan, gr. Kyrios;
Gaal – Odkupiciel (Iz 63:16);
Kadosz – Święty (Hi 6:10), gr. Hagios;
Ehie aszer Ehie - Jestem który Jestem (Wj 3:14);
Ab - Ojciec, gr. Pater (Iz 63:16, 64:7, Ps 68:6, 89:27, Tb 13:4);
Jahwe - Istniejący, Ten, który Jest. W NT Pan (gr. Kyrios) zastępuje Jahwe.
Inne: Bóg mocny (Iz 10:21) Skała, Wielki, Sędzia, Tarcza, Sprawiedliwy, Wybawiciel, Zbawiciel, Majestat (Hbr 1:3, 8:1).
6) Według NT imienia Jahwe nie używał, ani Jezus, ani Apostołowie. Aklamacja Alleluja, na którą powołują się ŚJ, nie jest dowodem na to, że używano też imienia Jahwe. Chociaż wiele imion z czasów Chrystusa zawierało skrót z imienia Jahwe (np. Jezus - hebr. Joszua, Jozue), to jednak Duch Św. nie sprawił aby umieszczono je w NT. W czasach apostolskich nie używano imienia Jahwe. J. Flawiusz (ur. 37) w „Dawnych Dziejach Izraela” pisał: „I wyjawił mu (Mojżeszowi) Bóg swoje imię, którego dotąd nie znał żaden człowiek, tego imienia nie wolno mi tu podać” 2:12,4. Nie używał też imienia Jahwe w swych pismach Filon (zm. 50), Żyd hellenista. ŚJ sami piszą, że zaprzestano używania imienia Jahwe na początku III w. przed Chr.: „Większość pisarzy Biblii hebrajskiej – aż do Malachiasza, żyjącego w V stuleciu p.n.e. – używała imienia Bożego z szacunkiem, lecz bez skrępowania (Rut 1:8, 9, 17, BT). A. Marmorstein tak się wypowiada o późniejszej zmianie: »W tym czasie, to jest w pierwszej połowie III wieku [p.n.e.], dał się zauważyć ogromny przełom w używaniu imienia Bożego – przełom, który pociągnął za sobą liczne zmiany w żydowskiej teologii i filozofii, a ich skutki odczuwalne są po dziś dzień«. Zaprzestanie posługiwania się imieniem miało jeszcze inne następstwa: pojęcie anonimowego Boga przyczyniło się do powstania teologicznej próżni, w której łatwiej było chrześcijaństwu sformułować naukę o Trójcy (2 Mojżeszowa 15:1-3)” („Człowiek poszukuje Boga” 1994 s. 229, 232).
7) Imienia Jahwe nie zawierają niektóre księgi ST: Est, Koh, wiele Ps (np. 43, 44, 45, 49) i deuterokanoniczne (prócz Syr, patrz BP).
8) Imię to nie było znane przed Mojżeszem na co wskazują fakty:
nigdy Adamowi czy Noemu Bóg nie objawił swego imienia w słowach: „Jam Jahwe”;
naród wybrany określony jest mianem „Izraela”, czyli walczący z Bogiem a nie z Jahwe;
nieznajomość imienia Jahwe przez Egipcjan (430 lat niewoli Izraela w Egipcie) Wj 5:2n.
J. Flawiusz (ur. 37) pisał o imieniu Boga: „I wyjawił mu (Mojżeszowi) Bóg swoje imię, którego dotąd nie znał żaden człowiek” („Dawne Dzieje Izraela” 2:12,4); por. Rdz 32:30, Wj 6:2.
Nieprawdą jest więc to, że cały Lud Boży używał tego imienia. Istnienie imienia Jahwe występującego w Księdze Rodzaju, w czasach przed Mojżeszem, zawdzięczamy pisarzom Biblii i Duchowi Św. Umieścili je tam pisząc księgę w okresie, kiedy było ono już znane. Umieszczono je tam, aby każdy wiedział, że Bóg ojców, to ten sam Bóg, który objawił się Mojżeszowi.
9) Syn Boży objawia nam w pełni Boga jako Ojca. To określenie staje się dla chrześcijan imieniem najważniejszym, zawierającym w sobie całą dobroć i chwałę. W tym imieniu mamy szukać ratunku: „Abba, Ojcze, dla Ciebie wszystko jest możliwe...” Mk 14:36.
10) Ga 4:6 naucza, że pod wpływem Chrystusa i Jego Ducha zwracamy się do Boga – Ojcze: „Na dowód tego, że jesteśmy synami, Bóg wysłał do naszych serc Ducha Syna swego, który woła Abba, Ojcze”. Podobnie mówi Rz 8:15n.: „Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni ale otrzymaliście ducha przybrania za synów w którym możecie wołać Abba, Ojcze! Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi”.
11) Apostołowie piszący listy nazywają Boga „Ojcem”, nie wspominając określenia „Jehowa”.
Paweł - „Dlatego zginam kolana moje przed Ojcem” Ef 3:14;
Piotr - „Jeżeli bowiem Ojcem nazywacie Tego” 1P 1:17;
Jakub - „Przy Jego pomocy wielbimy Boga i Ojca” Jk 3:9;
Jan - „Łaska, miłosierdzie i pokój Boga Ojca” 2J 3;
Juda - „którzy są powołani, umiłowani w Bogu Ojcu” Jud 1.
Szczepan omawiając objawienie się Boga Mojżeszowi pomija sprawę imienia Jahwe (Dz 7:30-36).
12) W swej przypowieści O synu marnotrawnym Jezus dwa razy zamiast terminu Bóg lub Jahwe użył słowa „niebo” (patrz Łk 15:18, 21, BT-przypis).
Podobne zastępowanie Boga lub imienia Jahwe terminem „niebo” znane jest z innych tekstów Ewangelii (Mk 11:30-31, Łk 20:4-5, J 3:27).
Chrystus wielokrotnie też używał określenia „Królestwo niebieskie” (Mt 3:2, 4:17, 5:3-20, 7:21, 8:11, itd. [ok. 30 razy]), a nie jakieś „Królestwo Jehowy”, o którym uczą ŚJ. Choć Jezus stosował też termin „Królestwo Boże”, to nie miał nigdy w zwyczaju mówić o „Królestwie Jahwe”, ale o „Królestwie niebieskim”, albo o „Królestwie Ojca” (Mt 26:29).
11.2. Uczą, że nie służymy Bogu, bo zapieramy się imienia Jehowa.
Odpowiedź. ŚJ mówią, że obecnie rządzącym w niebie jest Syn Boży (od 1914 r.). Dziwne czemu odciągają nas od Tego, który sprawuje rządy i będzie sądził: „Ojciec bowiem nie sądzi nikogo, lecz cały sąd przekazał Synowi, aby wszyscy oddali cześć Synowi, tak jak oddawali cześć Ojcu. Kto nie oddaje czci Synowi nie oddaje czci Ojcu, który Go posłał” J 5:22n. Nie wypieramy się imienia Jahwe, bo wymieniając imię Jezus (hebr. Joszua), wypowiadamy tym samym „Jahwe zbawia”. Chyba ŚJ nie wiedzą co w sobie zawiera imię Jezus, że stawiają taki zarzut. Jeśli więc Syn stanowi z Ojcem jedno, to wobec tego Ojciec zostaje uświęcony przez imię Jezusa (J 5:22n., 17:21, 10:30). Z tego też powodu Bóg nadał najwyższe zbawcze imię Synowi, przez które i On otrzymuje chwałę: „i posadził po swojej prawicy (...) i ponad wszelkim imieniem wzywanym nie tylko w tym wieku ale i w przyszłym” (Ef 1:20n.; por. Dz 4:12). Wiersze te mówią tylko o czasie teraźniejszym i przyszłym. Czas przeszły był dla Izraelitów tym, w którym poznali Boga jako Jahwe. Kościół przez całe wieki używa podczas nabożeństw i Mszy św. aklamację Alleluja. Czyni to samo, co robiła wspólnota I w. (Ap 19:1, 3n., 6). ŚJ o tym nie wiedzą, bo raczej do kościołów nie zachodzą. U nich, na zebraniach, prawie nie używa się biblijnego Alleluja. Wydaje się, że w ich nowych śpiewnikach ani razu nie pada ta aklamacja.
11.3. Może ŚJ upierają się przy formie Jehowa (zamiast Jahwe) dlatego, że musieliby zmieniać po raz kolejny nazwę swej organizacji oraz pójść na kompromis i przyjąć od fałszywych według nich religii właściwe imię Boga.
Odpowiedź.1) W Biblii Hebrajskiej-Masoreckiej (w różnych kodeksach) istnieją co najmniej cztery wersje imienia Bożego, w zależności od tego, jakie samogłoski podstawiono po V w. po Chr. do tetragramu JHWH:
JeHoWaH (czyt.: Jehowa) - podstawiono samogłoski z imienia Adonaj (Pan) z przegłosem pierwszego „a” w „e”; Żydzi czytali jednak Adonaj (Pan) w miejscu występowania JHWH, na co wskazywały im samogłoski: e(a)-o-a; (por. broszura ŚJ „Imię Boże...” s. 7-8);
JeHoWiH (czyt.: Jehowi) - podstawiono samogłoski z imienia Elohim (Bóg); Żydzi jednak czytali Elohim (Bóg) w miejscu występowania JHWH (por. Strażnica Nr 20, 1966 s. 11);
JeHWaH (czyt.: Jehwa) - forma powstała ze złożenia samogłosek ze słowa „Imię” (hebr. sema) z JHWH. Żydzi zastępowali czasem tetragram określeniem „Imię”;
Jah - ta forma skrótowa występująca 50 razy w Biblii stanowi prawidłowy człon imienia Jahwe. Tę ostatnią wersję, więc i określenie Jahwe, potwierdza hebrajska aklamacja Hallelujah (czyt.: Halleluja), która występuje w Biblii 24 razy. Najbardziej wiarygodnym świadkiem tekstu jest NT pisany po grecku, w którym czytając nie trzeba było dostawiać samogłosek, a w którym ta aklamacja brzmiała Alleluja (Ap 19:1-6; por. Tb 13:18). U pierwszych chrześcijan piszących po grecku, w tłumaczonym z hebrajskiego imieniu Boga, drugą literą jest „a” (np. Jawe, Iauai, Iaue; patrz też „Imię Boże...” s. 7); por. Klemens Aleksandryjski (ur. 150) „Kobierce” (V:34,5-6), który używa gr. formy Jaue. Potwierdzają więc oni wersję Jahwe. Jak widać, określenia „Jehowah”, „Jehowih” i „Jehwah”, są sztucznymi tworami, które nie były w ten sposób nigdy wymawiane przez Naród Wybrany. Istnieją też inne nieprawidłowe formy imienia Jahwe takie jak: Jahu, Jaho i inne. ŚJ często zgadzają się z wersją Jahwe. Mówią, że nie ma znaczenia, czy Jehowa czy Jahwe. Dodają, że nie wiadomo jak nazywano Jezusa gdy był mały (Jehoszua, Joszua czy Jozue). My wiemy jak nazywał Go św. Paweł. Określał on Pana imieniem Iesous (gr.).
Ciekawe, że określenie Jehowa (jakby forma żeńska imienia Jahwe), nawet myli się samym ŚJ, bo czasem potrafią się przejęzyczyć, mówiąc jakby o kobiecie: „Ale jak Jehowa, która mieszka w niewidzialnych niebiosach, ‛ujmuje naszą prawicę’?” (Strażnica 15.01 2009 s. 12; por. płyta Watchtower Library 2009 – wydanie polskie, na której poprawiono ten tekst).
W swej Biblii z 2018 r. ŚJ, wbrew prawdzie, napisali w przypisie do Ap 19:1: „»Jah« to skrócona forma imienia Jehowa”.
2) W „Chrześcijańskich Pismach Greckich...” w 237 miejscach za określenie Pan wstawili słowo „Jehowa”. W wielu z tych przypadków my odnosimy tytuł „Pan” do Syna, a nie do Ojca. Aby usprawiedliwić ‘poprawianie’ Biblii ŚJ powołują się na kilka fragmentów greckiego ST, tzw. Septuaginty, które zawierają tetragram JHWH, a nie określenie Kyrios tzn. Pan. Mówią, że odstępczy chrześcijanie usunęli z NT imię Jehowa, które tam było (!?). Najstarsze istniejące papirusy NT z II w. po Chr., nie potwierdzają koncepcji ŚJ. Wynikałoby wobec tego, że usunięcia dokonano w I w., za życia św. Jana i jego uczniów, co jest absolutnie niemożliwe. Nie wiadomo też, czy pierwsi chrześcijanie korzystali z Septuaginty, która zawierała tetragram JHWH. Było przecież wiele egzemplarzy, więc i takie, które tetragramu nie posiadały. Potwierdza to cały NT (cytujący fragmenty ST), greckie księgi ST, jak i cytaty z Biblii w pismach chrześcijan pierwszych wieków, których też posądzają ŚJ o usuwanie tetragramu JHWH. Po co pierwsi po Apostołach chrześcijanie mieliby usuwać z Biblii tetragram JHWH, jeżeli sami w niektórych pismach używali imienia Boga zapisując je po grecku jako Jawe, Iauai, Iaue, a dotyczy to Klemensa Aleksandryjskiego (ur. 150) i Orygenesa (ur. 185) („Imię Boże...” s. 7). To, że Apostołowie korzystali z Septuaginty, która nie zawierała tetragramu, a określenie Kyrios (Pan) potwierdza Hbr 1:10. Autor listu cytuje w nim Ps 102:26, według Septuaginty, zastosowując go do Jezusa (ŚJ podobnie; „Prowadzenie rozmów...” ed. 1991 s. 378; ed. 2001 s. 374). Gdyby Septuaginta, z której korzystali Apostołowie, zawierała w Ps 102:26 imię Jahwe, to wynikałoby z tego, że w Hbr 1:5-9 Bóg Ojciec przemawia do Jahwe (!). Psalm ten bez wątpienia w ST hebrajskim odnoszony jest do Jahwe, co potwierdza tam wiersz 1 i dziewięciokrotne występowanie w nim tetragramu. Autor skorzystał jednak z tego, że jego Septuaginta zawiera w Psalmie określenie „Pan” i mógł tym samym zastosować te słowa do Syna, jednocześnie podkreślając równość Osób Ojca i Syna. Patrz też 1P 2:3 omówiony w rozdz. Imię Chrystusa pkt 10.2. Fragmenty Septuaginty zawierające tetragram nie świadczą też o tym, że imię Jahwe było wymieniane przez czytającego. Kpł 24:16 według Septuaginty uczy: „Kto będzie wymieniał imię Boże umrze śmiercią”. Wobec tego nie mogła Septuaginta raz zachęcać do wymawiania tego imienia, a równocześnie zakazywać używania go. Wynika z tego, że i Żydzi hellenistyczni czytali w miejscach występowania tetragramu JHWH imię Pan. ŚJ, kiedy im to wygodne, sami pośrednio potwierdzają to, że oryginalny NT nie zawierał imienia Jehowa. Piszą bowiem: „Manuskrypt, o którym mowa, znaleziono w roku 1892 (...). Chodzi o sporządzony w końcu II lub na początku III wieku n.e. odpis tłumaczenia czterech Ewangelii na język starosyryjski - dialekt języka aramejskiego, który był w użyciu za dni Jezusa. Niektórzy uczeni przypuszczają, że przekładu tego dokonano pod koniec pierwszego stulecia. (...) Po prostu okazuje się, że dzisiejszytekstBibliijestzasadniczotakisam, jaktekstzredagowanyprzezpierwotnychpisarzy. Technika ery kosmicznej przerzuciła pomost nad przepaścią 19 wieków i dowiodła, że Jehowa Bóg nie tylko inspirował Pismo Święte, ale je też zachował” (Przebudźcie się! Nr 2, 1989 s. 27).
11.4. Uczą, że Jezus używał imienia Jehowa bo powiedział: „Objawiłem imię Twoje ludziom, których Mi dałeś ze świata (...)” J 17:6; por. 17:26. Piszą też: „Dla Jezusa imię Boże musiało mieć żywotne znaczenie, bo nierazwymieniałjewswoichmodlitwach” („Imię Boże...” s. 5), „Jezus według doniesień czterech Ewangelii dwadzieściapięćrazyzastosowałimięBoże. W przeciwieństwie do Żydów nie trzymał się więc babilońskiego zwyczaju, żeby używać tylko słowo Pan zamiast wypowiadania imienia Bożego” (Strażnica Nr 21, 1967 s. 9), „Jezus zapoznawał ludzi z imieniem Bożym - Jehowa” („Czego wymaga od nas Bóg?” s. 27).
Odpowiedź. Żydzi znali imię Jahwe (ponad 6800 razy w ST), więc nie Chrystus objawił im te imię. Nie polegało to objawienie ani na częstotliwości wypowiadania go, ani na wypowiadaniu go na złość Żydom, którzy mówili Pan. Chrystusowi w tych wypowiedziach chodziło o to, że ukazał ludziom Boga, jako miłującego wszystkich Ojca. Taki jest duch całego NT. W samej tylko Ewangelii św. Jana określenie „Ojciec” widnieje ponad 110 razy. Nawet porównanie liczby wystąpień terminu „Jehowa” w NT, wydanym przez ŚJ, z imieniem „Jezus” wypada na ich niekorzyść: Jehowa 237 razy, Jezus ponad 910 razy (Ojciec ponad 260 razy).
Określenie „objawiać imię Boga” jak widać nie oznacza tego, co mówią ŚJ. Filip nauczał „o imieniu Jezusa Chrystusa” (Dz 8:12) tzn. uczył o Nim. Tak samo objawiać imię Ojca oznacza nauczać o Bogu, jako Ojcu. Zapytajmy ŚJ, czemu ani razu Chrystus nie upomniał Żydów za brak wymawiania imienia Jahwe. Gdyby Jezus używał imienia Jahwe, to byłyby w NT wzmianki o wzburzeniu Żydów, którzy atakowali każde postępowanie Chrystusa inne niż ich. Z drugiej strony w usta uczonego żydowskiego w „Chrześcijańskich Pismach Greckich...” (Łk 10:27) ŚJ włożyli imię Jehowa. Pisano jednak, że to Jezus objawił imię Boga, a nie uczeni żydowscy („Imię Boże...” s. 15). Widać w tym niekonsekwencję i zamieszanie. Okazuje się też, według NT ŚJ, że nie Jezus pierwszy objawiał imię Jehowa, lecz poprzedzali Go w tym: Elżbieta (Łk 1:24n.), Zachariasz (Łk 1:68), Jan (J 1:23), Maryja (Łk 1:46), pasterze (Łk 2:15) i wszyscy inni (Łk 1:66). Jeśli chodzi o pogląd ŚJ na temat modlitwy Chrystusa, to zapytajmy: w której to modlitwie Jezus „nieraz wymieniał” imię Jehowa. Ewangelie podają kilka modlitw Chrystusa, ale nie pada w nich ani razu imię Jehowa lecz „Abba, Ojcze” (Mk 14:35n.), „Eloi (...) to znaczy: Boże mój” (Mk 15:34), „Ojcze nasz” (Mt 6:9), „Ojcze” (J 11:41), „Ojcze, Panie nieba i ziemi” (Mt 11:25), „Ojcze Święty” (J 17:11), „Ty, Ojcze” (J 17:5), „Ojcze sprawiedliwy” (J 17:25) itp.
Czy „babilońskim” jest używanie samego imienia „Pan”, jak podali ŚJ? Otóż oni sami podają, że Paweł użył terminu „Pan”, choć ŚJ dostawili w nawiasie do tego wersetu termin Jehowa: „Na początku Paweł chciał, żeby Jehowa usunął ten problem. Przyznał: »Trzy razy błagałem Pana [Jehowę], żeby usunął mi ten cierń«. Ale mimo jego próśb problem nie zniknął. Czy to oznacza, że Jehowa nie odpowiedział na modlitwy Pawła?” (Strażnica listopad 2019 s. 9; por. Nr 24, 2006 s. 24).
Czy Jan trzymał się „babilońskiego” zwyczaju, skoro nazwał Boga „Panem”, a ŚJ dostawili dwa razy słowo Jehowa w tym fragmencie Ap 11:15: „Zaczęła się wreszcie spełniać wizja z Księgi Objawienia, dana apostołowi Janowi, i można było obwieścić następującą proklamację: »Królestwo świata stało się Królestwem naszego Pana [Jehowy] i Jego Chrystusa, a będzie królował [Jehowa] na wieki, na zawsze« (Objawienie 1:10; 4:1; 11:15)” (Strażnica Nr 20, 1990 s. 19).
11.5. Uczą, że w „Ojcze nasz” są słowa „święć się imię Twoje” i pytają jakie imię? Zarzucają, że nie wzywamy imienia Jehowa.
Odpowiedź. Pierwsze słowa tej modlitwy są odpowiedzią na pytanie ŚJ. „Ojciec” to imię Boga w NT. ŚJ jednak mówią, że określenie „Ojciec” nie jest imieniem. Tymczasem czego innego uczy Biblia. Iz 9:5 mówi o Mesjaszu: „Nazwą Go imieniem: (...) Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (w przekładzie z roku 2018 ŚJ usunęli słowo „imię” w Iz 9:6). Modlitwy tej oni na zebraniach nie odmawiają, może dlatego, że nie zawiera ona imienia Jehowa. Uczą też, że modlitwa ta jest tylko przykładem (modlitwą wzorcową), a nie formułą, która obowiązuje do dziś. Apostołowie znali wcześniej inne modlitwy, ale chcieli poznać modlitwę Syna Bożego, która zostaje przez Ojca zawsze wysłuchana. Gdyby nie była ona czymś obowiązującym, to przypuszczam, że Łukasz i Mateusz nie umieszczaliby jej w NT (J 20:30n.). Zwróćmy też uwagę na to, co podaje Strażnica Nr 10, 1990 s. 17 odnośnie omawianego fragmentu „Ojcze nasz”: „Niech imię twoje będzie uświęcone. Imię oznacza niekiedy samą osobę, a uświęcać to czynić świętym, oddzielać lub traktować jak święte”. Tak więc Strażnica uważa (inaczej niż jej ŚJ), że słowo „imię” nie zawsze musi oznaczać imienia Jehowa, lecz określa osobę Boga. Broszura ŚJ „Imię Boże...” (s. 29) w rozdz. Jak można uświęcać imię Boże? podaje też: „Innym sposobem jest przestrzeganie praw i nakazów Bożych” oraz „Dotyczy to także przestrzegania przykazań Syna Bożego, Jezusa który zawsze wysławiał swego Ojca” (s. 30). O co więc chodzi ŚJ? Jeśli chodzi o wzywanie imienia Jehowa, to gdy ŚJ atakują zwracanie się w modlitwie do Jezusa w Strażnicy Nr 24, 1994 s. 25 piszą: „Dlatego w pewnym dziele napisano, że zwrot ‘wzywać imienia Pana [1Kor 1:2] (...) oznacza raczej uznawanie jego panowania niż modlitwę do niego’...”. Ciekawe czemu odnośnie zwracania się do Jehowy ŚJ nie uznają tego stwierdzenia? ŚJ uczą, że większość z nich („wielka rzesza”) nie zalicza się do dzieci Bożych: „Drugie owce nie są braćmi Chrystusa” („Chrześcijańskie Pisma Greckie...” s. 447); „Członkowie ‘wielkiej rzeszy’ ‘drugich owiec’ - ludzie, którzy nie narodzili się z ducha świętego jako synowie Boga...” („Stale pamiętaj o dniu Jehowy” s. 167). Czemu więc nazywają oni Boga Ojcem? Prócz tego ŚJ uczą, że „wielka rzesza” w pewnych kwestiach nie jest „w jedności z Chrystusem”: „Oczywiście »wielka rzesza« ożywiona nadzieją ziemską nie jest »w jedności z Chrystusem« w sensie współudziału w jego dziedzictwie ani należenia do jego oblubienicy, której członkowie na jego wzór dostępują zmartwychwstania niebiańskiego” (Strażnica Rok CVII [1986] Nr 3 s. 14).
ŚJ przyznali ważność „określenia »Ojcze«” w modlitwie Ojcze nasz, choć nie podkreślili, że termin Jehowa nie pada w niej, podobnie jak tytuły Wszechmocny, Stwórco i Królu Wieczności: „Zaczął ją słowami: »Nasz Ojcze« (Mat. 6:9). Mógł polecić, żebyśmy zwracali się do Jehowy »Wszechmocny«, »Stwórco« albo »Królu Wieczności«, bo każdy z tych tytułów do Niego pasuje i występuje w Biblii (Rodz. 49:25; Izaj. 40:28; 1 Tym. 1:17). Jednak użył określenia »Ojcze«, które wskazuje na bliskie relacje” (Strażnica wrzesień 2021 s. 20).
11.6. Uczą, że ponieważ Jezus odczytał w Nazarecie tekst Iz 61:1n., to w związku z tym wypowiedział imię Jahwe, choć Łk 4:18 podaje: „Duch Pański spoczywa na Mnie”. Motywują to hebrajskimi słowami z Iz 61:1n., w których imię to występuje („Duch Jahwe nade mną...”). Podają też „argument”: „Kiedy Jezus czytał w synagodze ze zwoju Izajasza, wymawiał głośno imię Boże. Świadczy o tym (...) niemieckiprzekładzroku1805...” („Imię Boże...” s. 15).
Odpowiedź. Jezus nie musiał odczytywać tego fragmentu z tekstu hebrajskiego. Wyżej wymieniona historia dzieje się w Galilei, która nie była tak ortodoksyjna, jak Judea, w zachowywaniu żydowskich zwyczajów. W czasach Chrystusa w synagogach odczytywano przekłady aramejskie Biblii (tzw. targumy); patrz „Słownik Nowego Testamentu” bp K. Romaniuk, wyd. II, s. 58. Język ten był wtedy powszechnie używany (słowa aramejskie - Mk 5:41, 7:34, 14:36, 15:34; patrz też ST - Dn 2:4 do 7:28, Ezd 4:8 do 6:18, 7:12-26). W targumach aramejskich w miejscach imienia Jahwe umieszczano określenia:
Mara tzn. Pan (por. o Jezusie: „Maran-ata” tzn. Pan przychodzi - 1Kor 16:22);
El tzn. Bóg (por. wypowiedź Chrystusa: „Eloi” tzn. Boże - Mk 15:34, cytowana z Biblii, ale po aramejsku).
Długi fragment Księgi Daniela (2:4 do 7:28) pisany po aramejsku nie zawiera imienia Jahwe, lecz Pan lub Bóg. Por. Ezd 4:8 do 6:18, 7:12-26, też bez tetragramu.
Nawet jeśli Jezus czytał tekst hebrajski, to nie można pomawiać Łukasza lub późniejszych chrześcijan o zmianę imienia Bożego. Nie byli oni zainteresowani w zmianie tetragramu JHWH na inne określenia, bo sami w swych listach stosowali czasem imię Jahwe (patrz broszura ŚJ „Imię Boże...” s. 7). „Communio” Nr 1, 1994 s. 43-44 (art. Imię Boże w Izraelu) podaje, że „niektóre hebrajskie rękopisy Biblii znalezione w Qumran mają w miejsce tetragramu Adonaj (Pan)”. Inne zaś tetragram JHWH zapisywały jako 4 kropki lub zastępowały substytutem pochodzącym od terminu Elohim, tzn. Bóg: „Miejscami tetragram zastępują cztery kropki (1QS 8,14 - cytat z Iz 40,3); użyto ich nawet w zwoju A Izajasza z groty 1 (33,7 - w dodatku powyżej linii Iz 40,7; ponadto w 4QSamC 1,3 - odpowiednik 1Sm 25,31; (...). Równie specyficzne jest zastępowanie tetragramu substytutem hw'h', który wydaje się być kombinacją trzeciej osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego, tzw. niezależnego zaimka osobowego - hu', i pierwszych dwóch liter ha'elohim (1QS 8,13)” („101 pytań o Qumran”, J. A. Fitzmyer SJ, Kraków 1997, s. 59-60). Jezus mógł więc odczytywać tekst z podobnych zwojów, na co wskazuje Łk 4:18. Jeśli Łukasz podaje zwrot „Duch Pański”, a nie „Duch Jahwe”, to tak musiało być w rzeczywistości. Nie fałszowałby słów Pana (Łk 1:1-4). Tekst Iz 61:1n. Łukasz cytuje według greckiego przekładu Biblii tzw. Septuaginty. Nie czyni tego przez przypadek, ale aby zaznaczyć, że Chrystus odczytując słowa proroka, wypowiedział je jako „Duch Pański”, a nie inaczej. Do dziś, nie znaleziono żadnego fragmentu Izajasza z Septuaginty, zawierającego tetragram JHWH. Zaś fragment Iz 1:16-20 i 6:3, według greckiego przekładu, zamieszczone są w „Liście do Kościoła w Koryncie” (8:4, 34:6) Klemensa Rzym. (zm. 101) z około 95 r. Ciekawe, że jest w nich określenie „Pan”, a nie Jahwe. Określenie „Duch Pański” z Łk 4:18 widnieje też w najstarszych chrześcijańskich pismach, które omawiają ten werset: „List Barnaby” (ok. 130) 14:9; „Wykład Nauki Apostolskiej” (53) Ireneusza (ur. 130-140); „Przeciw Prakseaszowi” (11:6) Tertuliana (ur. 155); „Komentarz do Ewangelii św. Jana” (I:10,66) Orygenesa (ur. 185).
ŚJ zresztą sami przyznają, że w synagogach, w pierwszych wiekach naszej ery, podczas czytań zastępowano tetragram JHWH imieniem Pan: „W pierwszych stuleciach naszej ery osoby czytające na głos święte księgi w synagogach najwyraźniej były zobowiązane zastępować imię Boże słowem Adonaj, czyli »Pan«” (Strażnica 01.07 2010 s. 5).
11.7. Uczą, że używane przez chrześcijan określenia Boga nie są Jego imionami, które wyłącznie brzmi „Jehowa”. Twierdzą, że wszelkie imiona Boga, prócz Jehowa, są tylko „tytułami”.
Odpowiedź. Na ten zarzut odpowiada Biblia:
Iz 63:16 - „Odkupiciel nasz to Twe imię odwieczne”;
Am 5:27 - „mówi Jahwe, Bóg Zastępów to imię Jego”;
Iz 57:15 - „którego stolica jest wieczna, a imię Święty”;
1P 4:16 - „niech wychwala Boga w Tym imieniu”;
Ef 3:14n. - „przed Ojcem od którego bierze swe imię wszelkie ojcostwo” (ks. Dąbr., NP);
Hbr 11:16 - „Dlatego Bóg nie wstydzi się nosić imienia ich Boga” tzn. Boga Abrahama, Boga Izaaka, Boga Jakuba; por. Mt 22:32.
Wj 34:14 - „bo Jahwe ma na imię Zazdrosny...”;
Wj 3:13n. - „jakie jest Jego imię (...) odpowiedział Bóg Mojżeszowi: Jestem, Który Jestem”;
Pnp 1:3 - „olejek rozlany - imię Twe” - alegoria stosowana do Jahwe lub Chrystusa.
W Biblii ŚJ ani razu nie występuje słowo „tytuł” powiązane z Bogiem i odnoszone do Niego. Budowanie więc jakiejś zasady przez ŚJ, w opozycji do wszystkich, na niebiblijnym zwyczaju, jest po prostu nadużyciem.
ŚJ uczą też, że określenie „Pan Bóg” nie jest biblijne. Upierają się przy imieniu ze ST tzn. Jahwe Bóg lub Jahwe Pan. Tymczasem nawet w ST hebrajskim istnieje tytuł „Pan Bóg” (np. Dn 9:3n., 9, 15, Ps 90:17, 35:23, 38:16, 54:6, 86:12, 15; patrz też księgi deuterokanoniczne). Występuje on też w NT (np. Łk 1:32, Ap 4:11, 21:22, 22:5). Niestety Strażnica czuła się upoważniona do zmiany na „Jehowa Bóg” w całej Biblii, we wszystkich miejscach.
W Biblii ŚJ z roku 1997 nie ma frazy „Ojciec Jehowa” a tymczasem posługują się oni takim określeniem i to bardzo często (w 2018 r. ŚJ dostawili w swej nowej Biblii frazę „Ojca, Jehowę” [Jk 3:9], zmieniając kolejność słów oraz usuwając spójnik „i”; w Biblii greckiej pada fraza „wysławiamy Pana i Ojca” lub „Boga i Ojca”). Dziwne, że nie odpowiada im biblijna forma „Pan Bóg”, a tworzą niebiblijne określenie. Oto przykłady: „Tak pragnę Ojcze, Jehowo, drogami Twoimi iść” (Śpiewajmy Jehowie 2009, Pieśń 22; patrz też Pieśni 56, 61, 71); „A więc niebiański Ojciec, Jehowa, na pewno zadba o nasze potrzeby” (Strażnica 15.09 2011 s. 22); „Ojciec Jehowa z zadowoleniem przyjmie nasze wyrazy doceniania” (Strażnica Nr 23, 2003 s. 19).
O Jezusie Biblia podaje: „Nazwą Go imieniem: (...) Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (Iz 9:5). Widać, że określenia „Bóg”, „Ojciec” i „Książę” nazwane są „imionami” (w przekładzie z roku 2018 ŚJ usunęli słowo „imię” w Iz 9:6).
W pkt. 11.10. podaliśmy, że pisarze biblijni wielokrotnie zamieniali termin „Jahwe” na „Bóg”. Jeśli więc to pierwsze określenie jest imieniem, to również i to drugie. Oto jeden przykład:
„Wtedy Dawid radził się Jahwe” (2Sm 5:19).
„Wtedy Dawid radził się Boga” (1Krn 14:10).
ŚJ sami kiedyś uważali, że wiele tytułów Boga, to zarazem Jego imiona, ale dziś zmienili swoją naukę:
„Wielki Stwórca objawił się swoim stworzeniom pod różnymi imionami, a każde z nich ma głębokie znaczenie. Imię jego Jehowa wskazuje na jego poczynania wobec swych stworzeń. ImięBóg wyraża źródło wszystkiego dobrego. ImięWszechmocny oznacza, że moc jego jest nieograniczona i że nic nie może mu się skutecznie przeciwstawić. Imię jego Najwyższy oznacza, że przewyższa on wszystkich” („Kto jest Bóg?” 1932 s. 4-5; podobny tekst patrz Strażnica 15.05 1931 s. 154 [ang. 15.02 1931 s. 59]).
„On objawia się swoim stworzeniom pod różnemi imionami i tytułami, z których wszystkie mają głębokie znaczenie. Jego imię »Bóg« oznacza, że jest Stwórcą nieba i ziemi i wszystkich dobrych rzeczy. Jest znany jako »Ojciec światłości«, ponieważ wszelkie światło i wszelkie życie pochodzi od niego...” („Rozdział ludzi” 1933 s. 11-12).
„Jedno z imion, przez które Bóg się objawia, jest Jehowa, które oznacza Jego zamiary względem swego ludu” („Uciemiężenie – kiedy się skończy?” 1929 s. 56).
„Znaczenie jego imion czyli tytułów jest nader doniosłe. Jego imię Bóg znaczy on Możny, Stwórca wszechrzeczy. Jego imię Jehowa oznacza jego zamierzenie względem swoich stworzeń. Jego imię Bóg Wszechmogący podkreśla, że jego moc jest nieograniczona. Jego imię Najwyższy oznacza, że jest ponad wszystko i niema innego przed nim. Jego imię Ojciec oznacza, że jest życiodawcą” („Bogactwo” 1936 s. 123; patrz też Armageddon 1937 s. 6).
„Wszechmocny Bóg sam objawił się w swoim Słowie pod następującymi imionami: Bóg (to jest Stwórca), Wszechmocny (to jest ten, którego moc jest nieograniczona), Najwyższy (to jest, że ma pod swoją władzą cały wszechświat) i Jehowa, które to imię odnosi się do jego zamierzeń w stosunku do jego stworzeń” („Krucjata przeciwko chrześcijaństwu” 1939 s. 14 [reprint 2008]).
W roku 1940 nadal angielska Strażnica 15.02 1940 na stronach 61-62 uczyła, że „imiona” Boga to: Najwyższy, Ja Jestem, Ojciec, Wszechmogący, Bóg i Jehowa.
Jeszcze w roku 1946 Towarzystwo Strażnica tak oto pisało o jednym z imion Boga:
„Pan Bóg również objawił się Abrahamowi pod innym imieniem: »(...) Jam jest Bóg Wszechmogący« (1 Mojżeszowa 17:1, A.P.P.) To imię było jemu objawione w celu wzmocnienia wiary Abrahama w obietnicę Bożą...” („Prawda was wyswobodzi” 1946 [ang. 1943] s. 29).
11.8. Uczą, że ponieważ imię Jahwe jest znane, dlatego trzeba koniecznie używać je, zwracając się do Boga.
Odpowiedź. Znajomość imienia Bożego nie świadczy o konieczności używania go podczas zwracania się do Boga. Jezus i Apostołowie znali imię Jahwe, ale nie używali go. Apostołom znane było imię „Jezus”, a jednak zwracając się do Chrystusa używali oni, jako imienia, tytułu „Pan” (np. Mt 8:25, 14:28nn., 16:22, 17:4, 18:21, 26:22). My obecnie też znamy imiona swych ojców, a zwracamy się do nich nie po imieniu lecz „ojcze”, „tato”, „tatusiu” itp. Prócz tego, wiele tytułów Mesjasza nazwanych jest w Biblii imionami, to samo więc dotyczy Ojca: „Nazwą Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” Iz 9:5 (BT, BP, BG; por. Iz 9:6 Biblia Nowego Świata 1997; w przekładzie z roku 2018 ŚJ usunęli słowo „imię” w Iz 9:6); „a imię Jego nazwano: Słowo Boga” (Ap 19:13); „A na szacie i na biodrze swym ma wypisane imię: Król królów i Pan panów” (Ap 19:16). Patrz też „Świadkowie Jehowy - kim są?” ks. T. Pietrzyk, rozdz. Spór o imię Boże; „Pytania nieobojętne” J. Salij OP, rozdz. Imię Boże.
11.9. Uczą, że ponieważ kopie Septuaginty z IV w. po Chr., których używał Kościół, nie posiadają imienia Jahwe, a posiadają je pewne fragmenty z okresu II w. przed Chr. - I w. po Chr., tzn. że katolicy, zwani przez nich odstępczym chrześcijaństwem, dokonali jego usunięcia. To samo zrobili oni rzekomo z imieniem Jahwe w NT („Imię Boże...” s. 24-26).
Odpowiedź. W poniższej tabelce przedstawiam dwa rodzaje równie starych rękopisów Septuaginty. Pierwsze, z imieniem Jahwe, na których wzorowali się później piszący po grecku rabini Akwila (II w. po Chr.) i Symmach (II/III w. po Chr.). Drugie, bez imienia Jahwe, z jakich korzystali chrześcijanie i które przepisywali przez wieki. O tych rękopisach Strażnica z wiadomych względów milczy.
Rękopisy z imieniem Jahwe (Jao, JHWH) podane przez angielską Biblię ŚJ z przypisami (s. 1563-1564) | Rękopisy bez imienia Jahwe pominięte przez Towarzystwo Strażnica |
Fuad 266 - II lub I w. przed Chr. | Greek papirus 458 - II w. przed Chr. |
4QLXXLevb - I w. przed Chr. | 4QLXXLeva - I w. przed Chr. |
Pergaminy z Nachal Cheber - I w. po Chr. | 4QLXXNum - I w. przed Chr. |
Papirus Oxyrhynchos - II w. po Chr. | 4QLXXDeut - I w. przed Chr. |
Widać więc, że najstarszy zachowany papirus grecki nie zawiera imienia Jahwe, a w NT, w którym cytowana jest taka Septuaginta, nigdy nie było tego hebrajskiego imienia Boga. Potwierdza to też to, że i w manuskryptach Septuaginty, w których był tetragram, odczytywano go jako Kyrios. Nigdy więc z tekstu greckiego Biblii chrześcijanie nie usunęli imienia Jahwe (por. pkt 11.3.2). Patrz „Błędy doktryny Świadków Jehowy. Analiza krytyczna Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata” R. H. Countess; „Wstęp Ogólny do Pisma Świętego” ks. J. Homerski, Poznań-Warszawa 1973; „Wprowadzenie do Literatury Międzytestamentalnej” ks. S. Mędala CM, Kraków 1994., gdzie podano literaturę obcojęzyczną omawiającą najstarsze papirusy. Por. „Największe oszustwa i proroctwa Świadków Jehowy” C. Podolski rozdz. Oszustwo z imieniem Bożym.
Również tetragram JHWH w hebrajskich dokumentach qumrańskich zapisywano czasem jako 4 kropki lub zastępowano substytutem pochodzącym od terminu Elohim, tzn. Bóg:
„Miejscami tetragram zastępują cztery kropki (1QS 8,14 - cytat z Iz 40,3); użyto ich nawet w zwoju A Izajasza z groty 1 (33,7 - w dodatku powyżej linii Iz 40,7; ponadto w 4QSamC 1,3 - odpowiednik 1Sm 25,31; (...). Równie specyficzne jest zastępowanie tetragramu substytutem hw'h', który wydaje się być kombinacją trzeciej osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego, tzw. niezależnego zaimka osobowego - hu', i pierwszych dwóch liter ha'elohim (1QS 8,13)” („101 pytań o Qumran”, J. A. Fitzmyer SJ, Kraków 1997, s. 59-60).
Szeroko problematykę tetragramu w Septuagincie omawia Jan Lewandowski w swoich następujących artykułach:
Tetragram, Jehowa a Qumran
http://www.piotrandryszczak.pl/jan_lew_tetragram_jehowa_a_qumran.html
Czy pisarze Nowego Testamentu „musieli“ przepisywać Imię Boże z Septuaginty?
11.10. Twierdzą, że gdy w tekście ST jest imię Jahwe, to w NT, gdy był cytowany fragment z tym imieniem, też powinno ono być. Mówią, że odstępcze chrześcijaństwo usunęło imię Jahwe z NT („Imię Boże...” s. 24).
Odpowiedź. W ST jest wiele przykładów, że tekst, który pierwotnie zawierał imię Jahwe, gdy był przytaczany przez innego pisarza biblijnego ST, zawierał już wielokrotnie (choć nie zawsze) słowo „Bóg”, a nie Jahwe. Podobnie postąpili pisarze NT. Ukazuje to istniejący NT i jego rękopisy, które nie zawierają tetragramu JHWH. Ale ponieważ ŚJ temu nie wierzą, przedstawmy przykłady zmian imienia Jahwe na Bóg w ST dokonane przez pisarzy biblijnych. Porównanie według wyd. II BT (patrz też BP oraz Biblia ŚJ).
Jahwe | Bóg |
2Sm 5:19 „Wtedy Dawid radził się Jahwe” | 1Krn 14:10 „Wtedy Dawid radził się Boga” |
2Sm 5:20 „Wtedy rzekł Dawid: «Jahwe rozbił wrogów mych przede mną jak rwąca woda ».” | 1Krn 14:11 „Wtedy rzekł Dawid: «Tak rozbił Bóg moją ręką wrogów moich, jak rozbija woda [rwąca]»” |
2Sm 5:23 „Dawid radził się Jahwe, a On mu odpowiedział” | 1Krn 14:14 „radził się Dawid Boga, a Bóg mu odpowiedział” |
2Sm 5:24 „wtedy bowiem Jahwe wyjdzie przed tobą, by rozbić wojsko Filistynów” | 1Krn 14:15 „wtedy wyjdzie przed tobą Bóg, by rozbić wojsko Filistynów” |
2Sm 5:25 „Dawid postąpił tak, jak mu polecił Jahwe” | 1Krn 14:16 „Dawid postąpił tak, jak mu Bóg polecił” |
2Sm 6:5 „Tak Dawid, jak i cały dom Izraela tańczyli przed Jahwe...” | 1Krn 13:8 „Dawid zaś i cały Izrael tańczyli z całej siły przed Bogiem...” |
2Sm 6:9 „I Dawid uląkł się Jahwe w owym dniu, mówiąc: «Jakże przyjdzie do mnie Arka Jahwe?»” | 1Krn 13:12 „I uląkł się Dawid Boga w owym dniu, mówiąc: «Jak wprowadzę do siebie Arkę Bożą?»” |
2Sm 6:11 „I Arka Jahwe pozostała w domu” | 1Krn 13:14 „I Arka Boża pozostała w domu” |
2Sm 7:3 „Uczyń wszystko, co zamierzasz w sercu, gdyż Jahwe jest z tobą” | 1Krn 17:2 „Uczyń wszystko, co zamierzasz w sercu, gdyż Bóg jest z tobą” |
2Sm 7:4 „Lecz tej nocy Jahwe skierował do Natana następujące słowa” | 1Krn 17:3 „Lecz tejże samej nocy Bóg skierował do Natana następujące słowa” |
2Sm 24:10 „Dawid zwrócił się do Jahwe: ‘Bardzo zgrzeszyłem tym...’” | 1Krn 21:8 „I rzekł Dawid do Boga: ‘Zgrzeszyłem bardzo tym...’” |
1Krl 3:5 „Jahwe ukazał się Salomonowi w nocy” | 2Krn 1:7 „Tej to nocy ukazał się Bóg Salomonowi” |
2Krl 21:7 „postawił w świątyni, o której Jahwe powiedział do Dawida” | 2Krn 33:7 „postawił w świątyni Bożej, o której Bóg powiedział do Dawida” |
Takich przykładów jest więcej, ale w niektórych miejscach ŚJ zmienili w swej Biblii tekst, wstawiając imię Jehowa za Bóg, choć w żadnym z tych miejsc rękopisy hebrajskie nie mają tetragramu (patrz pkt 13.1.). Porównajmy dwa Psalmy według wyd. II BT (por. komentarz KUL do Ps):
Ps 14:2, 4, 7 „Jahwe spogląda z nieba na synów ludzkich (...) którzy nie wzywają Jahwe? (...) Gdy Jahwe odmieni los swego narodu”.
Ps 53:3, 5, 7 „Bóg spogląda z nieba na synów ludzkich (...) a nie wzywają Boga? (...) Gdy Bóg odmieni los swego narodu”.
Widać więc, że chrześcijanie piszący oryginały NT nie musieli stosować imienia Jahwe, nawet gdy cytowali ST. Wzorowali się oni na pisarzach ST.
[Prawie całość materiału pkt. 11.10. pochodzi z artykułu pt. „Czy pisarze Starego Testamentu byli ‘odstępcami’?” J. Lewandowskiego, zamieszczonego na http://piotrandryszczak.pl/jan_lew_czy_pisarze_starego_testamentu_byli_odstepcami.html ]
ŚJ po raz pierwszy dopiero w roku 1946 stwierdzili, że NT zawierał słowo Jehowa (Strażnica Nr 14, 1947 s. 15-16 [ang. 15.11 1946 s. 348-349]). Wcześniej takiej nauki nie mieli. Dopiero w roku 1950 wstawili ten termin do swego NT.
11.11. Towarzystwo Strażnica w roku 2015 po raz pierwszy przyznało, że tylko „niektóre” manuskrypty z okresu II w. p.n.e. – I w. n.e. zawierały tetragram JHWH. Dotychczas twierdzono, że wszystkie najstarsze rękopisy posiadały JHWH, a tylko młodsze posiadały imię Kyrios (Pan). Oto najnowsze stwierdzenie ŚJ:
„Ci, którzy analizują starożytne hebrajskie manuskrypty biblijne, takie jak Zwoje znad Morza Martwego, są zdumieni tym, jak często występuje w nich tetragram – cztery hebrajskie litery oznaczające imię Boże. Imię to pojawia się nie tylko w tych starożytnych hebrajskich manuskryptach, ale także w niektórych kopiach greckiej Septuaginty z okresu między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e.” (Strażnica 15.12 2015 s. 10).
Dawniej pisano zaś następująco:
„We wczesnych kopiach Septuaginty imienia Bożego nie zastępowano wyrazem Kýrios, lecz zapisywano je starohebrajskimi literami odpowiadającymi JHWH. Pierwsi naśladowcy Chrystusa znali to imię i je wymawiali” (Strażnica 01.04 2009 s. 30).
„Znaleziska te datowano na okres między rokiem 50 p.n.e. a 50 n.e. Tetragramu nie zastąpiono w nich greckimi odpowiednikami słów »Bóg« i »Pan«. Potwierdził się zatem pogląd, iż wczesna wersja Septuaginty zawierała imię Boże” (Strażnica Nr 18, 2002 s. 28).
„Jednakże najstarsze z ocalałych kopii Septuaginty zawierają imię Jehowa w jego pierwotnej formie hebrajskiej” (Przebudźcie się! Nr 9, 1994 s. 18).
Jeśli tylko „w niektórych kopiach greckiej Septuaginty z okresu między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e.” (Strażnica 15.12 2015 s. 10) był tetragram, to jasne jest dlaczego w NT nie ma JHWH.
Po prostu chrześcijanie korzystali z rękopisów z imieniem Kyrios i taką Septuagintę cytowali w NT.
ŚJ można zarzucić hipokryzję. Przedstawiają oni fotokopie fragmentów Septuaginty z tetragramem JHWH, które mają rzekomo potwierdzać, że w NT było też pierwotnie imię Jahwe, a zarazem nauczają, że nie jest ona natchniona:
„Prawdziwi chrześcijanie nie uważają, że Septuaginta, Biblia króla Jakuba, Biblia Wiklifa czy jakiekolwiek tłumaczenie Pisma Świętego powstało pod natchnieniem ducha Bożego” (Strażnica wrzesień 2017 s. 21-22).
Czyż więc nienatchnione źródło ma gwarantować prawdziwość Biblii i nauki Towarzystwa Strażnica?
Ciekawe, że ŚJ ani słowem nie wspominają o tetragramie JHWH, którego nie znaleźli do dziś w katakumbach wczesnochrześcijańskich. Widać, że dla pierwszych chrześcijan nie była to kwestia żywotna, jak dziś dla ŚJ.
11.12.Ciekawe jest to, że ŚJ w swej Biblii z 2018 r. napisali, że nie Jehowa jest jedynym imieniem Boga, ale tetragram JHWH:
„Co prawda natchnieni pisarze w odniesieniu do Boga używali różnych tytułów i wyrażeń opisowych, takich jak »Wszechmocny«, »Najwyższy« czy »Pan«, ale jedynym imieniem własnym, którym Go określali, jest tetragram” (Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata 2018 s. 1795).
Jeśli Towarzystwo Strażnica podaje, że „jedynym imieniem własnym, którym Go określali, jest tetragram”, to dlaczego używa ono terminu Jehowa?
Prócz tego ŚJ napisali następująco:
„Po prostu nie wiemy, jak starożytni słudzy Boga wymawiali Jego imię po hebrajsku (Rodzaju 13:4; Wyjścia 3:15)” (Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata 2018 s. 1798).
„Analogicznie Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata uznał za rozsądne używanie formy »Jehowa«,nawet jeśli nie odpowiada ona ściśle wymowie tego imienia w starożytnej hebrajszczyźnie” (Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata 2018 s. 1797).
11.13. ŚJ dość często i od dawna nazywają Jezusa „Synem Jehowy”. Oto dwa przykłady:
„Syn Jehowy, Chrystus Jezus, rozpoczął w r. 1914 wojnę w niebie przeciw Szatanowi i jego demonom” (Strażnica Nr 7, 1965 s. 12).
„Jaki to zaszczyt być przyjacielem Syna Jehowy!” (Strażnica marzec 2023 s. 4).
Tymczasem ST i NT uczą zupełnie czego innego:
„Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (Iz 9:5).
„(...) z której narodził się Jezus, zwany Chrystusem” (Mt 1:16).
„(...) nadasz imię Jezus, On bowiem zbawi swój lud od jego grzechów” (Mt 1:21).
„(...) porodzi Syna, któremu nadadzą imię Emmanuel, to znaczy: »Bóg z nami«” (Mt 1:23).
„(...) będzie nazwany Synem Najwyższego...” (Łk 1:32).
„Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1:35).
„Mesjasz, zwany Chrystusem” (J 4:25).
„Człowiek zwany Jezusem” (J 9:11).
ŚJ często posługują się terminem „Ojciec Jehowa” (np. Strażnica 01.07 2010 s. 28 – Jako kochający Ojciec Jehowa był, jest i zawsze będzie ostoją dla swego ludu). To dlatego, aby Jezus mógł być dla nich „Synem Jehowy”. Dotychczas nie mieli w swej Biblii frazy „Ojciec Jehowa”. W nowym przekładzie z roku 2018 pojawiła się ona w tekście Jk 3:9:
1997: „Błogosławimy nim Jehowę, samego Ojca” (Jk 3:9).
2018: „Wysławiamy nim naszego Ojca, Jehowę” (Jk 3:9).
Więcej na temat imienia Bożego patrz artykuły:
Gdzie można jeszcze w Biblii Świadków Jehowy dostawić słowo Jehowa? (cz. 1-2);
Czy Świadkowie Jehowy powołują się tylko na natchnione księgi Biblii? Czy Septuaginta jest natchniona?
Imię Jahwe czy termin Jehowa – które z tych słów według Świadków Jehowy występowało wcześniej w Biblii?
Imię Boże Jahwe i tetragram JHWH w Bibliach katolickich;
Czy Jehowa jest „Świadkiem Jehowy”?
Czy Bóg miał tylko jedno „imię” według dawnej i obecnej nauki Świadków Jehowy?
Imię Boże w cytatach biblijnych w pismach Justyna Męczennika;
„Nowe światła” w sprawie znaczenia terminu Jehowa;
Ksiądz Jakub Wujek SJ a termin Jehowa oraz późniejsza krytyka tego słowa;
Siostra Faustyna Kowalska i termin Jehowa;
Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach 2007-2008?
Czy Świadkowie Jehowy używają Biblii katolickich? Czy nimi manipulują?
Jehowa jako Imperator i Dyktator oraz inne określenia używane przez Świadków Jehowy wobec swego Boga;
Manipulacja Towarzystwa Strażnica imieniem Jahwe i terminem Jehowa;
Czy Jan Paweł II używał terminu Jehowa?
Co się stało z tetragramem w Septuagincie? Nowe stanowisko Świadków Jehowy z roku 2015;
„Usprawiedliwianie” czy „uświęcanie” imienia Jehowy?
Imię Boga oraz Chrystus jako „Stwórca” według tekstu Hbr 1:10;
Ojcowie Apostolscy a imię Boże;
„Objawiłem imię Twoje ludziom”;
Odmawianie modlitwy Ojcze nasz według Towarzystwa Strażnica (www.piotrandryszczak.pl).